Kalça bölgesi, insan vücudunda yükün dengeli şekilde dağıtılmasından sorumlu olan en büyük eklem yapısına sahiptir. Kalça eklemi küre şeklinde, dolayısıyla üç boyutlu hareketi mümkün kılan bir yapıya sahiptir ve bu yapı insan vücudunda geniş bir hareket alanı sağlamaktadır.
Kalça eklemi temel olarak uyluk kemiği ve leğen kemiğinden oluşmaktadır. Yüzeyi kaygan yapıdaki kıkırdakla kaplı olan bu eklemler, leğen kemiğindeki yuvarlak oyuntu içine yerleşen top şeklindeki uyluk kemiğiyle hareket yetisini oluşturmaktadır.
Sadece birkaç milimetre kalınlığındaki kıkırdak katmanla kaplı olan kalça eklemlerinde, çeşitli sebeplerle hasar meydana gelmesiyle birlikte kalça kireçlenmeleri oluşabilmekte, bu hasarın ilerlemesi durumunda ise kalça protezleri uygulanabilmektedir.
Kalça Protezi Nedir?
Kalça ekleminde çeşitli sebeplerle hasar meydana gelmesi sonucu, kalça ekleminin temel fonksiyonlarını yerine getirememesi sebebiyle yapılan ve kalça ekleminin fonksiyonlarını yeniden sağlamak amacıyla uygulanan yapay eklem yapısı, kalça protezi adını almaktadır.
Kalça protezi uygulamaları, kemik operasyonları olarak algılanmakla birlikte, aslında bir o kadar yumuşak doku operasyonudur. Bu bakımdan kalça protezi uygulamaları, ilgili bölgede bulunan kalça kaslarında dengenin ayarlanması, hareket kısıtlılığına sebep oluşturan kapsül kaslarda gevşeme oluşturulması açısından oldukça önemli uygulamalardır.
Kalça Protezi Tipleri Nelerdir?
Kalça protezleri, yıpranan kıkırdak dokunun uygun kesiler yapılarak metal ve yapay parçalarla değiştirilmesi işlemidir. Bu noktada kalça protezlerinde kullanılan malzeme ve ara yüzeylerin çeşitlerine göre kalça protezi tipleri bulunduğunu söyleyebilmekteyiz.
Total Kalça Protezi
Total kalça protezleri ile, eklemde hareket yetisini oluşturan uyluk ve leğen kemiğine ait her iki kıkırdak yüzey değiştirilmektedir. Değiştirilen her iki eklem yüzeyi çimentolu, çimentosuz ya da bir taraf çimentolu bir taraf çimentosuz şekilde yapılandırılabilmektedir.
Total kalça protezi, hasar görmüş eklem yüzeylerine uygulanan maddenin niteliğine göre, polietilen ve seramik kalça protezi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Polietilen Kalça Protezi
Polietilen kalça protezi uygulamasıyla, kalça eklem yapısını oluşturan unsurlardan leğen kemiğinin yuvarlak oyuntu bulunan kısmına, metal ve içini kaplayacak şekilde polietilen plastik yerleştirilmektedir.
Seramik Kalça Protezi
Seramik kalça protezi uygulamasında, uyluk kemiğinin küresel baş kısmı yani üst ucunu oluşturan bölgesine metal veya seramik bir protez yerleştirilmektedir.
Surfacing Kalça Protezi
Surfacing kalça protezleri, özellikle son yıllarda geliştirilmiş olan ve genellikle genç-aktif hastalarda uygulanan yüzey kaplama kalça protezleridir.
Klasik kalça protezleri, temel olarak uyluk kemiğinin başının kesilmesi ve protezin uyluk kemiği içine yerleştirilmesi yoluyla gerçekleştirilmektedir. Surfacing, yani yüzey kaplama kalça protezlerinde ise, klasik yöntemlerden farklı olarak eklem başı kesilmeden biçimlendirilmekte ve protezin alt kısmı baş bölgesine kemik çimentosu ile yapıştırılmaktadır. Bununla beraber, yuva kısmı klasik protezlerden farklı olarak tek parça olmakta ve her iki yüzeyde metal olmaktadır.
Çimentolu Kalça Protezi
Çimentolu kalça protezi uygulamasında, protezin kemiğe tutturulması amacıyla “kemik çimentosu” olarak adlandırılan bir madde uygulanmaktadır.
Kemik çimentosu, polimetil metakrilat maddelerden yapılmakta, ileri derece uyum sağlayan, basit ve etkili uygulamalar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çimentosuz Kalça Protezi
Çimentosuz kalça protezleri, yapı olarak pütürlü nitelikte olmakta ve bu yapı içinde kemik büyüme gösterebilmektedir.
Leğen ve uyluk kemiği içerisine sıkıştırılarak çakılan çimentosuz kalça protezi ile protez ve kemik birbirine kolayca kaynayabilmekte, vücudun bir parçası gibi işleyiş gösterebilmektedir.
Kalça Protezleri Kimlere ve Ne Zaman Uygulanır?
Kalça protezi, öncelikle kalça kireçlenmesi, kalça kırıkları, kanser gibi durumlarda, yani kalça ekleminin fonksiyonlarını gerçekleştiremeyecek nitelikte hasar görmesi ve çıkarılması gereken hallerde uygulanmaktadır. Bununla beraber, kalça kırığı bulunan durumlarda pıhtı oluşumuna bağlı ölüm ve felç riski bulunması sebebiyle acilen uygulanması gerekmektedir.
Kalça protezlerinin uygulanmasını gereklilik olarak karşımıza çıkaran durumları şu şekilde sıralayabilmekteyiz;
- Ağrısız yürüme mesafesinin 300 metrenin altına düşmesi
- Dinlenme sırasında da devam eden ağrılar gözlemlenmesi
- Her gün ağrı kesici alınmasını gerektiren nitelikte ve süreklikte ağrılar
- Hareket alanının ileri derece kısıtlanması
- Hastanın günlük aktiviteleri gerçekleştirememesi
Kalça Protezi Ömürleri Ne Kadardır?
Kalça protezinin işlevselliğinin süresi, hastanın yaşı, cinsiyeti, kilosu ve hareket seviyesi doğrultusunda değişiklik göstermektedir.
Genel itibariyle kalça protezleri, günümüz teknoloji koşulları altında uzman kişilerce uygulandığı zaman, yaklaşık 20 yıl civarı ağrısız şekilde kullanılabilmektedir.
Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Süreç Nasıldır?
Kalça protezi ameliyatı sonrasında, artık eklem yapısı yapay maddeler ile kaplanmış olmakta ve belli başlı noktalara dikkat edilmesi gereken yeni ve ağrısız bir süreç başlamaktadır. Kalça protezi ameliyatı sonrası süreçte dikkat edilmesi gereken durumları şu şekilde sıralayabilmekteyiz;
- Bağdaş kurarak oturulmamalı, alaturka tuvalet kullanılmamalı, temel olarak dizlerin kalça hizasının üstünde olacağı bütün hareketlerden kaçınılmalıdır.
- Ameliyat sonrası 8 hafta süreyle sırtüstü yatarken bacak arasına yastık konulmalıdır.
- Oturup kalkarken öne doğru fazla eğilmemeye dikkat edilmelidir.
- Ameliyat sonrası 7-8 hafta süreyle bacak bacak üstüne atılmamalıdır.
- Ağır egzersizlerden ve ağır işlerden kaçınılmalıdır.
- Kasların güçlenmesi ve protezin kaynaması açısından ağır olmayan egzersizler yapılmalıdır.